Đánh giá đặc điểm của xét nghiệm nuôi cấy vi sinh của bệnh nhân điều trị ngoại trú tại khoa Ngoại tổng hợp bệnh viện Bãi Cháy. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Sử dụng nghiên cứu hồi cứu trên 3734 bệnh nhân ngoại trú được chỉ định xét nghiệm nuôi cấy vi sinh tại khoa Ngoại - Bệnh viện Bãi Cháy 4 tháng 1 năm 2018 đến tháng 6 năm 2019. Kết quả: Tuổi trung bình là 33,2±10,75 (từ 13 đến 85). Có 5 mẫu bệnh phẩm được xét nghiệm nuôi cấy vi sinh là: nước tiểu (67,5%), tinh dịch (9,8%), dịch mủ (2,5%), máu (2,1%), dịch niệu đạo (18,1%). Tổng số bệnh phẩm cấy dương tính là 275 chiếm 7,36%. Nước tiểu có 84 bệnh phẩm dương tính, 3 loại vi khuẩn hay gặp nhất là: Streptococcus sp (30,95%), E. coli (21,43%), S. aureus (10,71%). Dịch niệu đạo có 109 bệnh phẩm dương tỉnh, 3 loại vi khuẩn hay gặp nhất là: Nesseria gonorrhea (46,67%), Streptococcus sp và S. aureus chiếm 20%. Tinh dịch có 52 bệnh phẩm dương tính, vi khuẩn hay gặp nhất là: Streptococcus sp (65,38%), S. au reus (15,38%). Dịch mủ có 30 bệnh phẩm dương tính, các vi khuẩn hay gặp nhất là: Nesseria gonorrhea (46,67%), Streptococcus sp và S. aureus chiếm 20%. Tất cả 79 bệnh phẩm máu nuôi cấy vi sinh cho kết quả đều âm tính. Kết luận: Nuôi cấy vi sinh là xét nghiệm có ý nghĩa quan trọng để tìm nguyên nhân gây bệnh của bệnh lý nhiễm khuẩn đường tiết niệu và sinh dục. Có 5 loại bệnh phẩm thường được nuôi cấy vi sinh là: nước tiểu, tinh dịch, dịch mủ, mẫu, dịch niệu đạo với 4 loại vi khuẩn hay gặp nhất là: Streptococcus sp, Nesseria gonorrhea, S. aureus, và E. coli.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn đường tiết niệu (NKEIN) là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất với một gánh nặng tài chính đáng kể cho xã hội. Số liệu từ châu Âu không rõ nhưng tại Mỹ NKĐTN chiếm hơn 7 triệu lần khám hàng năm (1) Khoảng 15% của tất cả các kháng sinh theo quy định tại Hoa Kỳ được phân phối cho NKĐTN2, và các dữ liệu từ một số nước châu Âu cho thấy một tỷ lệ tương tự. Sự kháng thuốc của vi khuẩn là đáng báo động. Việc sử dụng thuốc kháng sinh khác nhau giữa các quốc gia và cộng đồng châu Âu phản ánh sự gia tăng toàn cầu các dòng đề kháng. Rõ ràng có mối liên hệ giữa sử dụng kháng sinh và mức độ kháng thuốc trên cả cấp độ cá nhân và cộng đồng[3]. Tại Việt Nam, số bệnh nhân đến khám ở các khoa, trung tâm chuyên khoa tiết niệu, nam học trên cả nước có tỉ lệ nhiễm trùng tiết niệu cao. Một nghiên cứu năm 2007 cho thấy NKĐTN chiếm 13% trong số những bệnh nhân nhiễm khuẩn tại Bệnh viện Chợ Rẫy với trực khuẩn hiếu khí gram âm. Những vi khuẩn thường gặp nhất là E. coli (42%), Enterococcus spp. (17%), Klebsiella spp. (12,8%), Pseudomonas spp.
Hiện nay trên thế giới đã
có những nghiên cứu về đặc điểm về dịch tễ của các xét nghiệm nuôi cấy vi sinh
để thống kê các chủng vi khuẩn gây bệnh và kết quả của kháng sinh đồ. Ở Việt
Nam, các bệnh nhân đến khám chuyên khoa tiết niệu, nam học là rất lớn, trong đó
các bệnh nhân ngoại trú có chỉ định nuôi cấy vi sinh là không hề nhỏ. Tuy
nhiên, vẫn chưa có nghiên cứu nào cụ thể đánh giá đặc điểm của xét nghiệm nuôi
cấy vi sinh trên nhóm bệnh nhân này. Mục tiêu của nghiên cứu này để đánh giá đặc
điểm của xét nghiệm vi sinh của bệnh nhân ngoại trú được điều trị tại khoa ngoại
tổng hợp bệnh viện Bãi Cháy
2. Kết quả.
Tuổi cao nhất là 85 tuổi, thấp nhất là 13. Trong đó độ tuổi nam giới
trong độ tuổi sinh hoạt tình dục thường xuyên chiếm chủ yếu 98,6%, còn độ tuổi
dưới 18 tuổi chỉ có 54 bệnh nhân chiếm 14%.
Trong 5 loại mẫu bệnh phẩm được xét ng- hiệm nuôi cấy vi sinh của 3734
bệnh nhân ngoại trú thì nước tiểu là mẫu bệnh phẩm được lấy nhiều nhất
2520/3734 bệnh nhân chiếm tỉ lệ 67,5%. Dịch niệu đạo là mẫu bệnh phẩm có sốlượng
nhiều thứ 2 có 674/3734 bệnh nhân chiếm tỉ lệ 18,1%, tiếp đến là tinh dịch chiếm
8.3%. Dịch mủ và máu là 2 bệnh phẩm có số lượng t nhất 94 và 79 bệnh nhân chiếm
tỉ lệ lần lượt 2,5% và 2,1%.
Trong 3734 bệnh nhân được làm xét nghiệm nuôi cấy vi sinh trong nghiên
cứu, thì chỉ có 275 bệnh nhân có xét nghiệm nuôi cấy dương tính chiếm tỉ lệ
7,36%, trong đó có 3459/3734 bệnh nhân có kết quả nuôi cấy âm tính chiếm tỉ lệ
92,64%.
Trong 275 bệnh nhân có kết quả nuôi cấy vi sinh dương tính, thì tỉ lệ
dương tính cao nhất là dịch mủ 30/94 chiếm tỉ lệ 31,91%, tiếp đến là dịch niệu
đạo 109/674 chiếm 16,17%, tinh dịch chiếm 14,17%. Trong 2520 bệnh phẩm thì chỉ
có 84 xét nghiệm có giá trị dương tính chiếm 3,33%. Trong khi đó, có 79 bệnh phẩm
là máu thì tất cả đều có kết quả âm tính.
Trong 275 xét nghiệm dương tính, theo thống kê bảng trên có 19 vi khuẩn
được tìm thấy. Trong đó 4 loại vi khuẩn hay gặp nhất là Streptococcus sp,
Nesseria gonorrhea, S. aureus, E.coli. Trong đó Streptococcus
sp có tỉ lệ cao nhất 103/275 bệnh nhân chiếm tỉ lệ 37,45%, tiếp đến là
Nesseria gonorrhea có 79/275 bệnh nhân chiếm 28,73%, sau đó là Saureus và
E.coli lần lượt là 28/275 bệnh nhân (tỉ lệ 10,18%), 21/275 bệnh nhân (tỉ lệ
7,27%). Còn lại 15 loại vi khuẩn khác xuất hiện từ 1 đến 7 trường hợp ít gặp
hơn nhiều so với 4 loại vi khuẩn trên.
- Trong nước tiểu: vi khuẩn hay gặp nhất là Streptococcus sp chiếm
30,95%, tiếp đến là E. coli chiếm 21,43%, sau đó là Saureus chiếm 10,71%.
- Trong tinh dịch: 2 vi khuẩn chiếm phần lớn là Streptococcus sp chiếm
65,38%, S. aureus chiếm 15,38%.
- Trong bệnh phẩm dịch mủ 3 loại vi khuẩn hay gặp nhất: Nesseria
gonorrhea chiếm 46,67%, Strep tococcus sp và S. aureus chiếm 20%.
- Trong bệnh phẩm dịch niệu đạo: vi khuẩn hay gặp nhất là Nesseria
gonorrhea chiếm 56,88%, sau đó là Streptococcus sp chiếm 33,94%, tiếp đến là
Saureus chiếm 4,59%.
- Trong 79 bệnh phẩm máu nuôi cấy thì tất cả đều có giá trị âm tính,
KẾT LUẬN
Trong 3734 bệnh nhân đủ tiêu chuẩn nghiên cứu được làm xét nghiệm nuôi
cấy vi sinh và điều trị ngoại trú tại bệnh viện Bãi Cháy, tuổi trung bình của
các bệnh nhân là 33,2+10,75 tuổi, trong đó nhóm tuổi đang trong độ tuổi hoạt động
tình dục mạnh từ 18 đến 40 tuổi. chiếm tỉ lệ cao nhất chiếm 77,1%. Trong thực tế
lâm sàng, các bệnh nhân đến khám tại Trung tâm chúng tôi, có một tỉ lệ lớn các
bệnh nhân đến vì các triệu chứng của các bệnh lây truyền qua đường tình dục
như: viêm niệu đạo, viêm tinh hoàn, mào tinh hoàn, viêm túi tinh.... Những bệnh
nhân này sau khi thăm khám lâm sàng chúng tôi có chỉ định nuôi cấy mẫu bệnh phẩm
phù hợp để tìm nguyên nhân, phần lớn các bệnh nhân này đều trong độ tuổi sinh
hoạt tình dục. Trong nghiên cứu của Oleg Banyra và cộng sự nghiên cứu các bệnh
nhân viêm tinh hoàn- một bệnh lý hay gặp do nhiễm trùng ngược dòng, thì độ tuổi
hay gặp nhất là 18 đến 50[4]. Hay như nghiên cứu của Amanda Nicholson và cộng sự,
độ tuổi trung bình là 37, nhóm hay gặp nhất là 28 đến 46 tuổi[5]. Như vậy độ tuổi
trong nghiên cứu của chúng tôi tương đồng với 2 nghiên cứu trên.
Các bệnh nhân đến khám tại bệnh viện Bãi Cháy với các triệu chứng rất đa dạng. Các triệu chứng rối loạn tiểu tiện như: tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu đục... các bất thường về tinh dịch như: xuất tính máu, tinh dịch có mùi hôi, tinh dịch vàng, chảy dịch niệu đạo. Từ đó qua thăm khám lâm sàng chúng tôi đưa ra chỉ định nuôi cấy bệnh phẩm thích hợp để xác định nguyên nhân từ đó có thể điều trị hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhân. Trong 3734 bệnh nhân trong nghiên cứu của chúng tôi, theo thống kê có 5 mẫu bệnh phẩm đó là: nước tiểu, tinh dịch, dịch mủ, máu, dịch niệu đạo. Nước tiểu là mẫu bệnh phẩm chiếm nhiều nhất 67,5%, tiếp theo là dịch niệu đạo chiếm 18,1%, bệnh phẩm là tinh dịch đứng thứ 3 chiếm 9,8%. Từ số liệu trên có thể thấy rằng, các bệnh nhân đến khám tại trung tâm của chúng tôi nhiều nhất là các bất thường về tiểu tiện - đó là bệnh lý rất hay gặp trong chuyên khoa tiết niệu - nam học. Sau bệnh phẩm là nước tiểu đó là dịch niệu đạo. Các bệnh nhân này được chỉ Các bệnh nhân này thường đến khám sớm khi mới có triệu chứng và thường liên quan đến các bệnh lý lấy truyền qua đường tình dục. Mẫu tinh dịch là bệnh phẩm có số lượng nhiều thứ 3, phần lớn các bệnh nhân có chỉ định cấy tinh dịch với triệu chứng lâm sàng là xuất tinh máu mà nguyên nhân chủ yếu là viêm túi tinh. Dịch mủ và máu thì có số lượng ít nhất, vì thường bệnh nhân đến khám sớm khi mới có triệu chứng. Các bệnh nhân đến khám chỉ cần quan sát khi khám lâm sàng đã thấy dịch mủ vùng quy đầu dương vật và niệu đạo dương vật chảy ra không cần kích thích vào niệu đạo. Những bệnh nhân này thường đến khám muộn, hoặc tự điều trị tại nhà, phòng khám tư nhân mà không đỡ sau đó mới đến khám tại bệnh viện chúng tôi, số lượng bệnh nhân này ít có thể vì hiểu biết về bệnh tật của người dân ngày càng tốt nên thường đến khám và điều trị sớm.
Nuôi cấy vi sinh thường có kết quả trong khoảng 48 giờ, cho biết vi khuẩn gây bệnh và kết quả kháng sinh đồ, đó là cơ sở cho các bácsĩ lâm sàng chuyên khoa tiết niệu-nam học điều trị đạt kết quả tốt nhất, tránh được nguy cơ của việc kháng thuốc - một vấn đề nhức nhối toàn cầu hiện nay. Trong nghiên cứu này của chúng tôi, với 3734 bệnh phẩm được nuôi cấy có 275 bệnh phẩm có giá trị dương tính chiếm tỉ lệ 7,36%. Nước tiểu 84 bệnh phẩm có giá trị dương tỉnh trong 2520 bệnh phẩm được nuôi cấy, trong đó 3 loại vi khuẩn hay gặp nhất là: Streptococcus go chiếm 30,95%, E. coli chiếm 21,43%, S. aureus chiếm 10,71%. Trong nghiên cứu của Cleven và cộng sự, vi khuẩn hay gặp nhất trong nhiệm khuẩn tiết niệu là Staphylococcus aureus, Coagulase-Negative Staphylococci (CONS), Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli[6]. Như vậy các vi khuẩn thường gặp trong nghiên cứu của chúng tôi khá tương đồng với nghiên cứu trên.
Dịch niệu đạo trong nghiên cứu này của chúng tôi có 109 bệnh phẩm có giá trị dương tính. Trong đó 3 loại vi khuẩn hay gặp nhất là: Nesseria gonorrhea chiếm 46,67%, Streptococcus sp và S. aureus chiếm 20%, Vi khuẩn lậu chiếm đến gần một nửa giá trị nuôi cấy dương tính của dịch niệu đạo đây là bệnh lý rất hay gặp lây truyền qua đường tình dục mà bệnh nhân đến khám tại phòng khám chúng tôi với triệu chứng tiết dịch niệu đạo với tính chất rầm rộ.
Tinh dịch đứng thứ 3 trong số các bệnh phẩm nuôi cấy có giá trị dương tính với 52 bệnh phẩm. Các vi khuẩn tìm thấy trong tinh dịch hay gặp nhất là: Streptococcus sp chiếm 65,38%, S. aureus chiếm 15,38. Trong thực tế lâm sàng chúng tôi thấy rằng bệnh lý hay gặp nhất trên các nhiễm khuẩn tinh dịch là viêm túi tinh. Nhìn vào kết quả nuôi cấy của nước tiểu và của tinh dịch thì 2 vi khuẩn Streptococcus sp và S. aureus là những vi khuẩn hay gặp nhất. Như vậy, có thể cho rằng những nhiễm khuẩn của tinh dịch phần lớn là do nhiễm trùng ngược dòng từ nước tiểu đi lên
Đăng nhận xét